Әлемнің көптеген елінде 1 желтоқсан ЖИТС-ке қарсы күрес күні Дүниежүзілік науқан өтеді. Бұл күндері Денсаулық сақтау, азаматтық қоғам, әртүрлі ведомстволар АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың ынтымақтастығы мен қолдауы үшін бірігеді. Елордада 21 қараша мен 1 желтоқсан аралығында АИТВ-инфекциясының алдын алу бойынша онкүндік өтті.

    Бүгінгі таңда АИТВ-инфекциясы мен оппортунистік аурулардың алдын алу, диагностикалау және емдеудің тиімді құралдарына қолжетімділікті кеңейтудің арқасында күтім және қолдау бағдарламаларын енгізу нәтижесінде АИТВ-инфекциясы терапияға жарамды созылмалы аурулар санатына өтті, бұл АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың өмір сүру ұзақтығына оң әсерін тигізеді.

Бүкіл әлемде осы инфекцияның алдын алу, диагностикалау және емдеудегі қол жеткізілген жетістіктердің көрінісі - АИТВ/ЖИТС соңғы екі онжылдықтағы өлімнің негізгі себептері тізіміндегі 8-ші орыннан 19 орынға көшті.

Біздің қаламызда да емдеу-профилактикалық қызметтермен қамту бойынша айтарлықтай прогресс байқалады.

Осылайша, халықтың АИТВ-ға тестілеумен қамтылуы артты. Бұрын белгілі болғандай, АИТВ-ны анықтау иммундық жүйенің күйін одан әрі бақылауға мүмкіндік береді, бұл қосарлама инфекциялардың қосылуына жол бермейді. Соңғы 10 жылда АРТ-мен қамту 5 еседен астам өсті және есепте тұрғандар санының 93% - н құрайды. АИТВ-ның анадан балаға тігінен немесе вертикалды берілу деңгейі 1% - дан (0,5%) аспайды, бұл жаңа туған нәрестелер арасында АИТВ-мен сырқаттану қаупін айтарлықтай төмендетеді. Сонымен қатар, бұл көрсеткіштердің барлығы пациенттердің жауапкершілік дәрежесіне, олардың диспансерлік бақылауға және ұсыныстарды сақтауға бейімділігіне тікелей байланысты екенін атап өткіміз келеді. Осыған байланысты, уақтылы медициналық көмек көрсету, қосарлама аурулар мен асқынулардың алдын алу мақсатында АИТВ-ның алдын алу шараларын сақтау, АИТВ - инфекциясына үнемі тексеруден өту, оң нәтиже болған жағдайда - АИТВ орталығында қажетті көмекті алу және дәрігерге қаралу ұсынылады. АИТВ орталығы барлық қызметтерді тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде көрсетеді, АИТВ-ға талдауды кез келген адам жолдамасыз, тегін тапсыра алады. Халықтың негізгі топтары АИТВ-мен қатар вирустық гепатиттерге, ПТР әдісімен жыныстық жолмен берілетін инфекцияларға ТМККК шеңберінде тексеруден өтулеріне мүмкіндігі бар. Біздің орталықта халықтың негізгі топтары үшін АИТВ-ның байланысқа дейінгі профилактикасы қызметі енгізілді.

АИТВ-инфекциясы-иммундық жүйенің баяу үдемелі дефектімен сипатталатын жұқпалы ауру. Адамның иммун тапшылығы вирусы иммундық жүйенің жасушаларына әсер етіп иммундық жүйенің төмендеуіне әкеледі. АИТВ - ға тән шағымдар жоқ, ұзаққа созылған қызба, ЖРВИ-ге ұқсас белгілер, лимфа түйіндерінің ұлғаюы мүмкін, бұл жедел кезеңге, яғни инфекциядан кейінгі алғашқы апталарға сәйкес келеді. Әрі қарай, жағдай қалпына келуі мүмкін және адам осы бастапқы белгілерге назар аудармайды, иммундық жүйе осы кезеңде әлі де вирусты дербес жеңе алады. Сондықтан сіздің АИТВ-статусыңызды білу және АИТВ-инфекциясына үнемі тексеріліп отыру өте маңызды. АИТВ-инфекциясы диагнозы зертханалық зерттеудің оң нәтижесі негізінде ғана қойылады. ДДҰ классификациясы бойынша АИТВ-инфекциясы АИТВ-инфекциясының асимптоматикалық ағымынан және 1 сатыдағы тұрақты лимфаденопатиядан тыныс алу жолдарының қайталанатын инфекцияларын, дерматиттерді, ауыр бактериялық инфекцияларды, герпесті, пневмонияны, туберкулезді, Капоши саркомасын қоса алғанда, әртүрлі белгілер мен синдромдарға дейін 4 клиникалық кезеңге ие. Сондықтан науқастың жағдайы мен шағымдары аурудың ауырлығына байланысты болады. Егер ешқандай емдеу шаралары қабылданбаса, жүре пайда болған иммун тапшылығы синдромы ретінде сипатталған қайталама зақымданулардан өлім болуы мүмкін.

АИТВ – ның негізгі берілу жолдары - жыныстық, парентеральды (инъекциялық есірткіні қолдануда жалпы стерильді емес заттарды қолдану, инъекциялық есірткіні қолданушылар арасында жиі кездеседі) және тік АИТВ жұқтырған анадан балаға (инфекция жүктілік, босану және емшек сүті арқылы болуы мүмкін). Басқа берілу жолдары жоқ.

Емдеу. АИТВ-ны емдеу мәселелерінде қазіргі заманғы медицина алға жылжыды. Қазір АИТВ-инфекциясын емдеу үшін заманауи жоғары тиімді дәрілік препараттар қолданылады. АИТВ-ға қарсы антиретровирустық терапия пациенттің бүкіл өмір бойы амбулаториялық деңгейде жүргізіледі, емдеудің үштік схемасы қолданылады, күнделікті бір реттік қабылдаумен біріктірілген препараттарға басымдылық беріледі, емдеу аурудың клиникалық сатысына қарамастан АИТВ-инфекциясы бар барлық пациенттерге, кез келген СД4 жасушасымен, оның ішінде АИТВ жұқтырған барлық жүкті әйелдерге жүргізіледі. Вирустың ағзадан толық жойылуы және қалпына келуі болмайды, алайда қазіргі заманғы препараттар адам ағзасының қанында вирустың көбеюін тежейді және АИТВ-ның өршуіне жол бермейді. Емдеу арқылы вирусы Анықталмайтын деңгейге дейін төмендеген адамдар инфекцияны басқаларға бере алмайды. Көптеген ғылыми зерттеулер АИТВ-позитивті серіктес АРВ терапиясын қабылдаған және Анықталмайтын вирустық жүктемені сақтаған жұптарда АИТВ-инфекциясының екінші АИТВ-теріс серіктеске жыныстық жолмен берілуінің бірде-бір жағдайы тіркелмегенін көрсетті.

АИТВ-ға тексеру. АИТВ-ға медициналық тексеру тегін негізде жүргізіледі. АИТВ-ға тексеру клиникалық және эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі. Оппортунистік аурулар деп аталатындар, сондай-ақ бірқатар синдромдар мен белгілер бар, олардың болуы иммун тапшылығы немесе АИТВ-инфекциясын жұқтыруы мүмкін деген тұжырымдамаға әкеледі. Бұл аурулар АИТВ – инфекциясының диагнозын жоққа шығаруға немесе растау үшін міндетті тексерудің клиникалық көрсеткіштері болып табылады.

Эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша тексеруге: АИТВ жұқтырған адаммен жыныстық қатынаста болған немесе есірткіні бірлесіп қолданған адамдар, халықтың негізгі топтары, тергеу изоляторына түскен адамдар, түзету мекемелеріне түскен кезде, түскеннен кейін 6 айдан кейін, сондай-ақ босату алдында, жүкті әйелдер міндетті түрде 2 рет тексеруден өтеді және т. б.

Алдын алу. Сырқаттанушылықтың қазіргі деңгейінде және инфекцияның бірінші орында жыныстық жолмен таралуына байланысты АИТВ жұқтыру мүмкіндігінен ешкім сақтандырылмаған, әсіресе репродуктивті жаста. Тіпті АИТВ-мен ауыратын адаммен бір жыныстық қатынас осы вирусты жұқтыру үшін жеткілікті.

Сондықтан АИТВ орталығының дәрігерлерінің ұсынысы - кездейсоқ және мерзімінен бұрын, некеден тыс жыныстық қатынастан аулақ болыңыз, сіз АИТВ-мәртебесін білетін бір жыныстық серіктеске адал болыңыз, егер сіз серіктестің АИТВ-мәртебесін білмесеңіз, презервативті қолданыңыз, сондай-ақ әр кездейсоқ жыныстық қатынас кезінде АИТВ-ға үнемі тестілеуден өтіңіз. Жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың болуы АИТВ жұқтыру қаупін 2-3 есе арттырады, осыған байланысты мұндай ауруларды уақтылы емдеу де АИТВ-ның алдын алу болып табылады. Жүкті әйелдерге жүктілік кезінде жыныстық серіктеспен бірге АИТВ-ға екі рет тест тапсыру қажет, егер АИТВ анықталса, жүкті әйелге балада АИТВ-ның алдын алу үшін антиретровирустық препараттар тағайындалады.