Жыл сайын 10 желтоқсанда саналы адамзат Адам құқықтары күнін атап өтеді - бұл күн адам құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың қазіргі заманғы жүйесінің негізін қалаған Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы қабылданған атаулы күн болып табылады. Қазақстан үшін бұл күннің маңызы ерекше, өйткені адам мен оның құқықтары мемлекеттің ең жоғары қазынасы ретінде Ата Заңымызда айқын паш етілген.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 29-бабында: «Қазақстан Республикасының азаматтарына денсаулық сақтау құқығына кепілдік беріледі» деп бекітілген. Бұл жай ғана декларация емес, мемлекеттік саясаттың өзегі. Дені сау ұлтты қалыптастыру бағытындағы ұлттық заңнама бұл құқықтың мазмұнын жан-жақты ашады: медициналық көмектің қолжетімділігінен бастап, пациенттердің құқықтарын қорғауға, көрсетілетін қызметтің сапасы мен медицина қызметкерлерінің жауапкершілігіне дейін. Алайда кез келген заң нормасы оны дұрыс түсініп, тәжірибеде іске асырғанда ғана шынайы өмірге енеді.
Бұл тұрғыда кәсіби қауымдастықтың - дәрігерлердің, оқытушылардың, зерттеушілердің - рөлі ерекше. Бүгінде денсаулық құқығы тек құқықтық норма ғана емес, этикалық бағдарға айналып отыр. Ол мамандардан медициналық қана емес, құқықтық аспектілерді де терең түсінуді талап етеді. Осыған байланысты болашақ дәрігерлердің құқықтық сауаттылығын қалыптастыратын пәндердің - медициналық құқық, биоэтика, денсаулық сақтау жүйесінің нормативтік негіздері - маңызы барынша арта түсуде. Бұл пәндердің мақсаты дәрігерді заңгер ету емес, оның кәсіби шекараларын, жауапкершілігін және пациент құқықтарын түсіндіру.
Бұл қағидаттар Астана медицина университетінің миссиясымен де үндеседі. Дәл осы кеңістікте денсаулыққа деген құқық алғаш кәсіби сипатқа ие болады: болашақ дәрігер клиникалық тәжірибені ғана емес, жауапкершілік мәдениетін, пациентке құрмет көрсетуді, мамандықтың құқықтық және этикалық негіздерін үйренеді. Университет қалыптастыратын бұл іргетас медициналық көмекті тек техникалық дағды емес, қоғамға қызмет етудің саналы жолы етеді.
Қазақстанның қазіргі денсаулық сақтау жүйесі қарқынды өзгерістер кезеңінен өтуде: цифрландыру, жаңа стандарттар, профилактиканың күшеюі, «пациент - серіктес» қағидатының орнығуы. Бұл өзгерістер дәрігер маманнан жоғары клиникалық құзыреттілікпен қатар, нормативтік талаптарды, пациент құқықтарын қорғау тетіктерін және өзінің кәсіби құқықтарын сауатты меңгеруді талап етеді. Сондықтан құқықтық пәндердің білім беру процесіне енгізілуі - формалдылық емес, білікті әрі сенімді маман даярлаудың табиғи бөлігі.
Адам құқықтары күнін атап өте отырып, біз тағы да нақтылап өтеміз: медициналық көмекке құқық – заң мәтініндегі жазулар ғана емес, әрбір адамның құрметті, сапалы және қауіпсіз ем алуға нақты мүмкіндігі. Университеттің әрбір қадамы - әр дәріс, әр клиникалық тәжірибе, әр зерттеу - бұл құқықтың өмірімізде іске асырылуына қосылған үлес.
Адам болу құқығын денсаулық құқығынсыз елестету мүмкін емес. Сол сияқты отандық медицинаны да тек емдеуді ғана емес, қорғауды, құрметтеуді және адами қадір-қасиетті сақтауды білетін мамандарсыз елестету мүмкін емес.
Құрметті әріптестер!
Сіздерді Халықаралық адам құқықтары күнімен шын жүректен құттықтаймыз!
Адам құқықтарына құрмет, денсаулық және игілік - кәсіби әрі қоғамдық қызметіміздің берік негізі болсын.
Құрметпен, сот медицинасы және құқық кафедрасы
