2024 жылдың 29 қараша күні Ш.И. Сарбасова атындағы микробиология және вирусология кафедрасында жыл сайын 1 желтоқсанда дүние жүзінде аталып өтетін Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күніне арналған айлық іс-шаралар аясында студенттер арасында ғылымды кеңінен насихаттау және медициналық мәселелерді талқылау мақсатында «АИТВ және оның қоғамға әсері» тақырыбында студенттік дебаттар өткізілді.
Ұйымдастырушылар: «Астана медицина университеті» КеАҚ, кафедраның студенттік ғылыми үйірмесі. Жауаптылар кафедра меңгерушісі, м.ғ.д., профессор М.У. Дусмагамбетов, кафедра профессоры м.ғ.к. Байдуйсенова А.У., медициналық-профилактикалық іс мектебінің 2 курс студенттері.
Конференцияға қатысушылар: Ш.И. Сарбасова атындағы микробиология және вирусология кафедрасының оқытушы-профессорлық құрамы, «Астана медицина университеті» КеАҚ кураторлары мен студенттері, Астана қаласы АИТВ-инфекциясының алдын алу орталығының, Қоғамдық денсаулық сақтау және менеджмент мектебінің өкілдері.
АИТВ-инфекциясы мәселелері бойынша мамандармен тестілеуге дейінгі және одан кейінгі міндетті кеңес беру арқылы АИТВ-инфекциясына экспресс-тестілеу өткізу бойынша акция ұйымдастырылды. 50-ден астам студент өз өтініштері бойынша жасырын түрде тексерілді. Барлық қатысушылар ақпараттық үлестірмелі материалдар алды. Шараға Медицина, стоматология, қоғамдық денсаулық және менеджмент мектебінің 150-ден астам студенттері белсенді қатысты. Экспресс-тестті АИТВ-инфекциясының алдын алу орталығының Сенім пункті кабинетінің медбикесі М.А. Мошкалова жүргізді.
Дебатқа Қоғамдық денсаулық және менеджмент мектебі мен Стоматология мектебінің 2 курс студенттері қатысты.
«Sanitas Praeventiva» командасы, ұраны: «Профилактика – бағытымыз, биік шың. Адалдықпен атқарамыз ұлы сын» - МПІ 201 тобы (құрамында Алтай Амина, Бақытов Жанбота, Бақтияр Ақниет, Қарабек Инабат)
«Potential» командасы, ұраны: «ВИЧ – деген диагноз емес, өмірге деген көзқарас. Уақытында тексерілейік және бірге күресейік» - МПІ 202 тобы (құрамында Орынбай Айдана, Қуанышева Гүлнұр, Кенжегалиева Төлеу, Маденова Айша, Сембі Балнұр).
«Panacea» командасының ұрандары – «Слово не значение, а сила» – 203 МПІ (құрамында Кенжебай Марал, Мкртчян Андроник, Сауелова Ақбота, Шаймұрат Азамат).
«Pathogen pioneers» командасы, ұраны: «Исследуем невидимое, побеждаем микроскопическое» - 202 стоматология тобы (құрамында Бердібек Дінмұхамед, Даниярбек Әліби, Исахан Нұрай, Құрбанәлі Ерасыл, Молдажанова Диляра).
Пікірсайысты келесі құрамдағы қазылар алқасы бағалады:
1. Дусмагамбетов Марат Утеуович – Ш.И. Сарбасова атындағы микробиология және вирусология кафедрасының меңгерушісі, медицина ғылымдарының докторы, профессор.
2. Бексултанова Дана Тайгошкаровна – АИТВ-инфекциясының алдын алу орталығының дәрігер-эпидемиологы
3. Утелова Эльвира Қыдыралиевна – АИТВ-инфекциясының алдын алу орталығының ұйымдастыру-әдістемелік бөлімінің меңгерушісі.
4. Жарықбасова Фариза Жәнібекқызы – «АМУ» КеАҚ Қоғамдық денсаулық және менеджмент мектебі деканының орынбасары
5. Байдуйсенова Алия Утешовна – Ш.И. Сарбасова атындағы микробиология және вирусология кафедрасының профессоры.
6. Урекешов Бактыберген Садыкович – Ш.И. Сарбасова атындағы микробиология және вирусология кафедрасының профессоры.
Алғашқы дебатта Медициналық-профилактикалық іс мектебінің 201 және 203 топтары арасында «АИТВ-ға тест тапсыру міндетті болуы керек пе? сұрағы бойынша «Panacea» командасы жеңіске жетті, олардың дәлелдері сенімдірек болды. Екінші пікірталас «Өзге адамның ВИЧ-статусын жариялауға болады ма?» тақырыбында «Медициналық-профилактикалық іс» ББ 202 тобы және «Стоматология» ББ 202 тобының студенттері арасында өтті. Екінші пікірталаста оппозициядан шыққан стоматологтардың «Pathogen pioneers» командасы сенімдірек болды. Алғашқы екі пікірсайыстың жеңімпаздары: 203 MПІ командасы және 202 Стоматология командасы «Басшы АИТВ жұқтырған қызметкерін жұмыстан шығара ала ма, егер оның пікірінше айналаға жұқтыру қауіпі болса? тақырыбы бойынша пікір таластырды. Пікірсайыстың жеңімпаздары – 1 орын иегерлері – «Стоматология» ББ 202 тобының студенттері «Pathogen pioneers» командасы, 2 орын – «Panacea» командасы, 3 орын – «Sanitas Praeventiva» және «Potential» командалары атанды.
Пікірталас қызу тартыспен қызықты өтті. Университетіміздің жастары бұл тақырыптың жеке адамның денсаулығы үшін ғана емес, сонымен қатар адамдардың медициналық жағдайына қарамастан өмір сүруге және лайықты өмір сүруге құқығы бар позитивті және инклюзивті қоғамды қалыптастыру үшін маңызды екенін түсінеді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша бүгінде әлемде 38 миллионнан астам адам АИТВ жұқтырған. Медицинадағы жетістіктерге және проблемаға көбірек көңіл бөлуге қарамастан, стигма мен кемсітушілік әлі де сақталып, індетпен күресуге кедергі келтіреді. Ағымдағы жылдың тоғыз айында елордада АИТВ-инфекциясының 327 жаңа жағдайы анықталды. Анықталғандардың ішінде 75,2% ерлер, 24,8% әйелдер, 62,4% 20-39 жас аралығындағылар.
Пікірсайыс барысында студенттер АИТВ-инфекциясымен күресудің қазіргі тәсілдерін талдауға, осы проблеманың әлеуметтік және экономикалық салдарын талқылауға және осы аурумен бірге жүретін стигма мен түсінбеушіліктен арылу жолдарын қарастыруға тырысты. Әртүрлі көзқарастар ұсынылды, дәлелдер алмасылды және барлығы үшін қауіпсіз және қолдаушы қоғам құру үшін бірлескен шешімдерге талпыныс жасалды. Пікірсайысқа белсене қатысқаны үшін студенттер құрмет грамоталарына ие болды: 201 МПІ – Алтай Амина, Бақытов Жанбота, 202 МПІ – Мұрат Жанель, Семби Балнұр, Қуанышева Гүлнұр, 203 МПІ – Метаева Анель, Кенжебай Марал, Сауелова Ақбота; 202 топ стоматология – Құрбанали Ерасыл, Молдажанова Диляра.
Дебаттың резалюциясы үшін ЖИТС-тің қоғамға әсеріне қатысты негізгі ойларды бөліп көрсетуге болады. Біріншіден, өкінішке орай, медицинадағы айтарлықтай жетістіктерге қарамастан, АИТВ/ЖИТС проблемасы өзекті болып қала береді және назар аударуды қажет етеді. Белсенді емдеуді жақтайтындар мен алдын алуды жақтайтындар арасындағы келіспеушілік бұл мәселеге кешенді көзқарас қажет екенін көрсетеді. Бұл күрделі жағдайды шешу үшін барлық мүдделі тараптардың күш-жігерін біріктіру қажет екенін көріп отырмыз.
Қоғамдағы толеранттылықты арттыру, білім деңгейін көтеру және емдеуге қолжетімділікті қамтамасыз ету АИТВ/ЖИТС-пен байланысты мәселелерді шешудің негізгі жолы екенін түсіну маңызды. Қоғам барлық адамдар үшін қолжетімді ғана емес, сонымен қатар қауіпсіз орта құруға ұмтылуы керек. Аурудың берілу және алдын алу әдістері туралы хабардар болу стигматизацияны тудыратын мифтер мен стереотиптерді жоюға көмектеседі.
