Бүгінде жедел респираторлық вирустық инфекциялар (ЖРВИ) мен тұмау вирустық аурулардың ішінде ең кең таралғандары болып табылады, олардың үлесі 95%-ға дейін жетеді. Адам бір рет ауырған тұмау штаммына қарсы иммунитет қалыптастырғанымен, жыл сайын әлем халқының кемінде 15%-ы қайтадан жұқтырады. Бұл вирустың құрылымының үнемі өзгеріп, жаңаруымен түсіндіріледі. Сондықтан ЖРВИ мен тұмаудың алдын алу өте маңызды, өйткені ол аурудың таралуын шектеп, ағымын жеңілдетуге және асқынулардың алдын алуға көмектеседі.

ЖРВИ мен тұмаудың таралу ерекшеліктері

Респираторлық вирустық инфекциялар ауа-тамшы жолдары арқылы жұғады. Тіпті үй жануарлары да кейбір вирустық инфекцияларды жұқтыруы мүмкін. Аурудың таралу кезеңі әр аймақта әртүрлі:

• Солтүстік жарты шарда (Қазақстан, Ресей, Еуропа, АҚШ) эпидемиялық маусым күзгі-қысқы кезеңге сәйкес келеді;
• Оңтүстік жарты шарда тұмау мен ЖРВИ көктемде және жазда көбірек таралады;
• Тропикалық климатта инфекциялардың таралу қаупі жыл бойы жоғары болып қала береді.

Алдын алу шаралары

ЖРВИ мен тұмаудың алдын алудың екі негізгі түрі бар:

1.    Спецификалық профилактика – халықты жоспарлы түрде вакцинациялау;

2.    Спецификалық емес профилактика – иммундық жүйені нығайтуға арналған шаралар (шынығу, дәрумендер, адаптогендік препараттар).

ЖРВИ мен тұмаудың алдын алудың ең тиімді әдісі – кешенді тәсіл. Вакцинацияны дұрыс тамақтану, шынығу, иммунитетті нығайту әдістерімен үйлестіре отырып жүргізу, аурудан қорғаудың ең тиімді жолы болып табылады.

Вакцинация: Тұмаудан қорғаудың сенімді әдісі

Тұмауға қарсы екпені эпидемиялық маусым басталғанға дейін алу қажет. Қазақстанда ең оңтайлы кезең – қыркүйек пен қараша айлары аралығы. Бірақ желтоқсанда да вакцина салдыру кеш емес, өйткені аурудың өршуі әдетте қыстың ортасы мен соңына қарай байқалады.

Вакциналардың түрлері

1.    Тірі вакциналар (бірінші буын) – құрамында әлсіреген, бірақ тірі вирустар бар.

2.    Сплит-вакциналар (екінші буын) – вириондардың бөлшектері бар, бірақ олардың барлық ақуыздық компоненттері сақталған.

3.    Суббірлікті вакциналар (үшінші буын) – тек вирустың беткі антигендерінен тұрады, құрамында толық вириондық ақуыздар жоқ.

Иммундық жүйесі әлсіз адамдарға тірі вакциналар ұсынылмайды. Ал сплит-вакциналарға аллергиясы бар (әсіресе, жұмыртқа ақуызына) адамдарға және дене қызуы көтерілген кезде вакцинация жасауға болмайды.

Кімдерге вакцина алу қажет?

Тұмау мен ЖРВИ жұқтыру қаупі жоғары адамдардың топтарына мыналар кіреді:

• Балабақша мен мектеп оқушылары;
• Колледж және университет студенттері;
• Дәрігерлер мен медицина қызметкерлері;
• Мұғалімдер;
• Қарт адамдар;
• Иммун тапшылығы бар науқастар;
• Созылмалы тыныс алу жолдары аурулары бар науқастар (астма, созылмалы бронхит);
• Жүрек-қантамыр аурулары, қант диабеті, бүйрек патологиясы бар адамдар.

Иммунитетті табиғи жолмен нығайту

ЖРВИ мен тұмаудың алдын алудың қосымша шаралары:

• Дұрыс тамақтану – рационыңызға көкөністер мен жемістерді, әсіресе, С дәруменіне бай тағамдарды (бұрыш, қырыққабат, қарақат, киви) қосыңыз;
• Жеткілікті демалу – ұйқының сапасын жақсартыңыз, күйзелісті азайтыңыз;
• Дене белсенділігі – күнделікті серуендеу, жаттығу, таза ауада қозғалыс;
• Гигиена – қолды жиі жуу, бөлмені желдету, ылғалды тазалау;
• Маска тағу – адамдар көп жиналатын жерлерде міндетті түрде бетперде кию;
• Иммунитетті ынталандыру – шынығу, контрастты душ, фитотерапия.

Эпидемия кезінде қауіпсіздік шаралары

Егер тұмау эпидемиясы басталып кетсе, келесі ережелерді сақтау қажет:

• Қоғамдық орындарда медициналық маска тағу;
• Адам көп шоғырланған жерлерге бармауға тырысу;
• Қолды жиі жуу, антисептик қолдану;
• Үйді ылғалды тазалау және желдету;
• Иммунитетті қолдау үшін дәрумендер қабылдау.

Егер ЖРВИ жұқтырсаңыз не істеу керек?

1.    Дереу үйде қалып, төсек режимін сақтау керек. Ауруды аяқтан өткізген жағдайда асқыну қаупі артады.

2.    Дәрігер шақыру қажет. Өзін-өзі емдеу қауіпті, тұмаудың асқынулары ауыр болуы мүмкін.

3.    Бөлмені жиі желдетіп, ылғалды тазалау жүргізу керек.

4.    Бір реттік медициналық масканы әр екі сағат сайын ауыстыру қажет.

5.    Бөлмеде ультракүлгін лампа болса, қолдану ұсынылады.

6.    Антибиотиктерді дәрігердің тағайындауынсыз қабылдауға болмайды. Себебі тұмау мен ЖРВИ – вирустық инфекциялар, ал антибиотиктер тек бактериялық асқынуларға қарсы қолданылады.

ЖРВИ мен тұмаудың алдын алудың басты шарты – иммундық жүйені жыл бойы нығайту. Ғылыми зерттеулер белсенді өмір салтын ұстанатын, дұрыс тамақтанатын және жеткілікті ұйықтайтын адамдардың вирустық инфекцияларға төзімділігі жоғары болатынын дәлелдеді. Сондықтан денсаулығыңызды күтіп, аурудың алдын алыңыз!