RU 
EN 
QZ Сұрақ - жауаптар
Оқытуға байланысты бюджет қаражаты есебінен жұмсалған шығыстарды өтемей, жұмыспен өтеу жөніндегі міндет келесі жағдайларда тоқтатылады:
1) жұмыспен өтеу жөніндегі міндеттердің орындалуына байланысты;
2) білім алушының (жас маманның) қайтыс болуына байланысты, тиісті құжаттармен расталуы;
3) жұмыспен өтеу мерзімі ішінде бірінші немесе екінші топтағы мүгедектік белгіленген жағдайда;
4) жұмыспен өтеу жөніндегі міндеттен босатуға байланысты.
Жұмыс орындарына қайта бөлінетіндерге жататындар:
- мемлекеттік білім беру тапсырысы, магистратура немесе докторантура негізінде резидентураға түспеген адамдар;
- әскери қызмет өткеріп келген адамдар;
- жұмыс берушінің тарату немесе жұмыскерлер санын қысқарту негіздері бойынша жұмыстан шығарылған адамдар;
- жұмыс беруші бос жұмыс орындарын сақтамаған адамдар;
- бір бос орынға бірнеше жас мамандардың жіберілуіне байланысты жұмысқа қабылданбай қалған адамдар;
- бейіні бойынша әңгімелесуге жіберілмеген немесе бос мемлекеттік лауазымдық қызметке орналасу үшін конкурстық іріктеуден өтпей қалған дәрігерлер;
- дәлелді себептер бойынша тарату орны бойынша белгіленген мерзімде келмеген адамдар (жас маманның немесе жақын туыстарының ауырып қалуы, некеге тұру және тұрғылықты жерін ауыстыру, жұмыспен өтеу орнына уақтылы келуіне кедергі болған форс-мажорлық мән-жайлар);
- жұмыс іздеуші немесе жұмыссыз адамдар ретінде мансап орталықтарында есепке тұру кезінде жүкті болған әйелдер;
- дәлелді себептер бойынша бастапқы бөлу орны бойынша толық мерзімде жұмыспен өтемеген адамдар, оның ішінде:
- уақытша болмаған қызметкерді ауыстыру үшін жұмысқа қабылданған қызметкерді негізгі қызметкердің жұмысқа шығуына байланысты жұмыстан босату (уақытша бос мемлекеттік лауазымды ауыстыруды қоса алғанда);
- некеге тұру және осыған байланысты тұрғылықты жерін өзгерту.
Жұмыспен өтеу жөніндегі міндеттен босату жас мамандарды дербес бөлу жөніндегі комиссияның шешімімен жас мамандардың мынадай санаттарына беріледі:
1)жұбайының (зайыбының) тұратын, жұмыс істейтін немесе қызмет атқарған жері бойынша елді мекенде бос жұмыс орындары болмаған жағдайда адамдарға;
2) бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға;
3) мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде одан әрі оқу үшін резидентураға, магистратураға, докторантураға түскен адамдарға;
4) жүкті әйелдерге, үш жасқа дейінгі баласы (балалары) бар, сондай-ақ жалғыз өзі бала тәрбиелеп отырған адамдарға беріледі.
2) Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрінің міндетін атқарушының 2023 жылғы 11 тамыздағы № 403 «Маманды жұмысқа жіберу, бюджет қаражаты есебінен шеккен шығыстарды өтеу, өз бетімен жұмысқа орналасу құқығын беру, мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде білім алған Қазақстан Республикасының азаматтарын жұмыспен өтеу жөніндегі міндетінен босату немесе олардың міндетін тоқтату қағидаларын бекіту туралы» бұйрығы.
«Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 47-бабының 17-тармағына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 наурыздағы № 390 Қаулысымен бекітілген жас мамандарды жұмысқа жіберу қағидаларының (бұдан әрі – Қағидалар) 4-тармағына сәйкес педагогикалық және медициналық мамандықтар бойынша Мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде педагогикалық және медициналық мамандықтарға оқуға түскен Қазақстан Республикасының азаматтары жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымын немесе денсаулық сақтау саласындағы ғылыми ұйымдарды бітіргеннен кейін кемінде үш жыл білім беру ұйымдарында және денсаулық сақтау ұйымдарында жұмыспен өтеуге міндетті. Жұмысты өтеу жөніндегі міндетті орындамағаны үшін жас маман өзінің оқуына байланысты бюджет қаражаты есебінен кеткен шығыстарды республикалық бюджетке өтеуге міндетті (Заңның 47-бабының 17-4-тармағы).
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі - ҚР АК) 272 және 273-баптарына сәйкес міндеттеме міндеттеме шарттарына сәйкес тиісінше орындалуға тиіс, міндеттемені орындаудан біржақты бас тартуға және оның шарттарын біржақты өзгертуге жол берілмейді.
ҚР АК 349-бабының 1-тармағына сәйкес міндеттеменің бұзылуы деп оны орындамау не тиісінше орындамау ұғынылады.
Заңға және Қағидаларға сәйкес оқытуға байланысты бюджет қаражатын өтеу бойынша ішінара жұмыспен өтелген немесе бөліп төлеген жағдайда жұмсалған бюджет қаражатын қайта есептеуді айқындайтын нормалар көзделмеген.
Бұл ретте, оқу үшін сома жыл сайын Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен оқу жылы ішінде 1 студентті оқытуға жұмсалатын орташа шығыстардан құралады.
«Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 47-бабы 17-тармағының сәйкес мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде педагогикалық және медициналық мамандықтарға оқуға түскен Қазақстан Республикасының азаматтары жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымын немесе денсаулық сақтау саласындағы ғылыми ұйымдарды бітіргеннен кейін кемінде үш жыл білім беру ұйымдарында және денсаулық сақтау ұйымдарында жұмыспен өтеуге міндетті. жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымын бітіргеннен кейін мемлекеттік, медициналық және ветеринариялық білім беру ұйымдарында кемінде үш жыл жұмысты өтеуге міндетті.
Заңның 47-бабы 17-2-тармағының 3) тармақшасында одан әрі оқу үшін магистратураға, резидентураға, докторантураға түскен адамдарды жұмыспен өтеу міндетінен босату көзделген.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 6-бабының 1-бөлігіне сәйкес азаматтық заңдардың нормалары оларды сөзбен білдірудің тура мағынасына сәйкес түсіндірілуге тиіс.
Заңның көрсетілген нормаларының мәнінен келіп шығатыны, Комиссиялар жас мамандарды және философия докторларын (PhD) оқуды аяқтаған жылы, бірақ кейінгі жылдары емес, магистратураға, резидентураға, докторантураға түскен жағдайда ғана жұмыспен өтеуден босатуға құқылы, яғни жұмыспен өтеуден босату туралы мәселені қарау кезінде уақыт факторы, атап айтқанда міндеттемелердің уақтылы орындалуы міндетті түрде ескерілуге тиіс.
